Ik ben nogal conflictvermijdend

Maar al te vaak hoor ik dat iemand zeggen. Maar wat betekent dat nu eigenlijk? Wat we doen is redelijk duidelijk. Wat het effect is ook. Dat we zo worden ook logisch. En dan?

Feit is dat mensen nogal geneigd zijn in spannende situaties op relationeel vlak het gesprek uit de weg te gaan. We willen geen problemen, geen ruzie, geen oplopende spanningen, geen stress. Dus ons gedrag wordt conflictvermijdend, het is niet wie we zijn. De veronderstelling is vaak: “Als ik me uitspreek, krijg ik een conflict en dat is problematisch, dan ben ik nog verder van huis”. Of we sussen ons met andere argumenten en excuses in slaap om maar niet het gesprek aan te hoeven gaan. Terwijl het knaagt en borrelt, je lichaamstaal van alles laat zien en je stress ervaart. Als je in jezelf escaleert kan het zelfs leiden tot wat een ondernemer vandaag tegen mij zei: “Of hij past daar niet meer of ik pas daar niet meer”.

Dat we conflicten gaan vermijden is ook niet zo gek. Vaak hebben we er door onze eigen tekortkomingen ook slechte ervaringen mee. Dus voerden al eerder het gesprek onhandig, vaag, omslachtig en doorspekt met rationele argumenten en omfloerste woordkeuzes met alle gevolgen van dien: geen effect, verslechtering, verdere escalatie met als dieptepunt verbroken relaties. Soms hebben we al heel vroeg in ons leven besloten dat nooit meer. Dus dan maar niet het gesprek. Of alleen als het echt nodig is. En dan staat de boog gespannen.

We weten niet eens wat er echt aan de hand is eigenlijk. We cirkelen aan de oppervlakte, kijken naar de ander en wat we daarvan verwachten. Je probeert op de inhoud wel het gesprek aan te gaan, maar je draait in cirkeltjes en je komt niet tot de kern. Vanuit het samenwerkingsperspectief (dat willen we allemaal) benoem je oplossingen, doe je voorstellen, noem je in discussies argumenten en wanneer het vastloopt wordt het onderwerp doorgeschoven naar de volgende bijeenkomst of worden acties aan de oppervlakte afgesproken. Een pleister op de wond, iedereen heeft het gevoel dat er iets is gedaan, maar het is als schilderen zonder schuren. Of het loopt wel hoog op, de één fungeert als aanjager, de ander gaat terug vechten of vlucht en zo kom je in een vicieuze cirkel tot de bom barst. De boel escaleert verder en verder en het wordt steeds lastiger dit te keren. Ik zie het in relaties, in ondernemingen, praktijken, maatschappen en op scholen.

Hoe kom je hier uit? Door het echte moedige gesprek aan te gaan, allereerst met jezelf. Want dat je geen conflict wil is helder, maar wat wil je wel? Daarvoor is zelfonderzoek nodig. In jezelf duiken en kijken wat ligt er onder mijn irritatie, mijn eisen, mijn idee dat niet lukt wat ik wil. Dus wat zijn je echte zorgen, behoeften en misschien ook je angsten. Dat zijn de drijvers voor de verwachtingen die niet worden waargemaakt, waardoor het gevoel van een sluimerend conflict ontstaat.

Dus wat gebeurt er echt met je wanneer iemand jouw feedback met een rationeel argument van tafel veegt of pareert Leg je dan op tafel wat dat met jou doet als persoon? Ben je daar dan ingedoken en heb je helder waar het echt om draait? Of verval je ook in rationalisaties en rechtvaardigingen en trek je je eigenlijk meer terug?

Wanneer je zicht krijgt op de echte zorgen en behoeften, kun je van hieruit een open gesprek aan gaan. Het vergt wel moed. Het is kwetsbaar opstellen door aan te geven wat jou drijft, wat je zorgen baart en waar je graag verandering in wilt voor jezelf. Je wilt een gevoel in jezelf veranderen en de essentie is dat dat dus eerst op tafel moet voor je er met een ander over kunt praten. Ook onderzoek je bij jezelf wat precies maakt dat je het gesprek uit de weg gaat: wat ben je bang te verliezen, welke afwijzing zie je op je afstormen of welke laag denk je over jezelf heen te krijgen? Deze gedachten worden vaak gevormd en ook bewaarheid als we vanuit verwijten met de ander spreken. We willen dat de ander verandert, zonder zelf aan te geven waarom dat voor ons belangrijk is. Als je zelf de kern niet bloot geeft, hoe dan te verwachten dat de ander dat wel doet?

Voer dus eerst dit moedige gesprek met jezelf. Verdiep, ontrafel, maak contact met je gevoel en verlangens. Vanuit die laag leg je de verbinding met de ander. Dit kan vooraf voelen als een pittige klus en dat ook zijn. Want die ander is misschien nog helemaal niet waar jij bent. Terwijl, verplaats je eens: zou die ander eigenlijk ook in zo een proces kunnen zitten? Heeft die ook die onderliggende dynamiek en problematiek van het niet kunnen tappen uit de gevoelswereld?

Ik ken eigenlijk niemand die nooit verblind is door concepten en overtuigingen. Die worden alleen maar sterker naarmate onze essenties in gevaar komen. Zowel bij jou als bij de ander. Wat weet je eigenlijk van de echte zorgen van de ander? Hoe zit die eigenlijk echt op zijn of haar plek? Wat zit er onder het pantser? Die realisatie kan de eerste stap al kleiner maken.

Wanneer niets doen geen optie is, pak je jezelf dus bij de kladden. Nieuwe ideeën leiden niet tot verandering. Nieuwe ervaringen wel.